‘Als u aangesproken wordt door kleurrijke muziek uit de Renaissance, met verve gespeeld op een al even kleurrijk orgel, is deze cd een absolute aanrader. Leo van Doeselaar presenteert componist en orgel optimaal.’, schrijft Sietze de Vries over deze nieuwe Scheidemann-cd vanuit de Pieterskerk in Leiden.
advertentie
Het grootste ‘middentoonorgel’ van Nederland, dat van de Pieterskerk te Leiden, is visueel en auditief een unicum. De imposante orgelkas met de kleurrijke grote luiken laat iets zien van ‘Hollands glorie’ in de zestiende en zeventiende eeuw. Wat klank betreft is bijvoorbeeld het 24 voets plenum (een blokwerk in feite) iets wat je niet snel vergeet. Ook de zeer karakteristieke tongwerken en poëtische fluiten maken het orgel enig in zijn soort. De componist Heinrich Scheidemann voelt zich duidelijk thuis in deze klankwereld en zijn orgelwerken worden door de titularis van de Pieterskerk smaakvol ten gehore gebracht.
De cd opent overigens met een werk van Hans Leo Hassler: het motet ‘Verbum caro factum est’, waarin we de grootse blokwerkklank meteen te horen krijgen. De reden voor het spelen van dit koormotet laat zich raden: Scheidemann schreef een zgn. ‘intavolatie’ van dit werk. Na het ‘origineel’ is het boeiend om te horen hoe Scheidemann er een echt orgelwerk van maakt. Er wordt aangenomen dat dit soort motetbewerkingen meestal gespeeld (geïmproviseerd) werden bij afwezigheid van het koor.
De cd vervolgt met diverse genres waarin Scheidemann zijn orgelwerken schreef: vrije werken, een Kyrie-cyclus, koraalbewerkingen en de grote koraalfantasia over ‘Ein feste Burg’. Leo van Doeselaar presenteert zowel de componist als het orgel optimaal en laat de meest spannende klankcombinaties horen, die ook allemaal in het booklet vermeld zijn. In het booklet (Duits en Engels) vinden we ook de namen van het ‘balgentredersgilde’ van de Pieterskerk, die bij zo’n cd-opname wel de nodige (nachtelijke) uren gemaakt zullen hebben! De uitstekende toelichting op Scheidemanns orgelwerken is geschreven door Wim Kloppenburg, terwijl Van Doeselaar dieper ingaat op de link tussen het Hollandse stadsorgel en het Noord-Duitse orgeltype zoals Scheidemann het bespeelde in Hamburg.
Als ik al een puntje van kritiek zou hebben, dan is het dat Van Doeselaar een vrij ‘zakelijke’ aanpak heeft. In de tijd van streng contrapunt kan juist Scheidemann betoverend poëtisch uit de hoek komen en iets meer nadruk op dit aspect had ik persoonlijk fraai gevonden. Door de vaak zeer voortvarende aanpak mis ik wel eens de aandacht voor kleine details en vrijheden in articulatie en versieringen. Maar dit moet wel gelezen worden in het kader van mijn eerdere opmerkingen: we horen hier zonder twijfel een top-organist op een top-orgel!
De opname van Dabringhaus und Grimm (DG) is goed gelukt: zowel de ruimtewerking als de details komen goed uit de verf. Er lijkt overigens een trend ingezet te zijn bij dit label om de cd’s te besluiten met een ‘Registervorführung’, waarbij we de speler ook nog even als verteller aan het werk horen: een prijzenswaardig initiatief! [SIETZE DE VRIES]
Heinrich Scheidemann – Organ Works
Leo van Doeselaar, Organ of Pieterkerk – Leiden
Motette ‘Verbum caro factum est’ (Hassler); Intavolierung der Motette ‘Verbum caro factum est’ von Hans Leo Hassler, WV 56; Fantasia in d, WV 83; Kyrie Summum, WV 12; Paduana Lachrymae, WV 106; Galliarda & Variato in d, WV 107; Erbarm dich mein, o Herre Gott, WV 4; O Gott, wir danken deiner Güt, WV 22; Praeambulum in d, WV 34; Toccata in G, WV 43a; Jesu, du wollst uns weisen, WV 78; Vater unser im Himmelreich, WV 28; Ein feste Burg ist unser Gott, WV 76; Registervorführung.
Label: MDG Scene
Nummer MDG 906 1746-6
Speelduur: 78’55
Booklet: 24 pagina’s (EN/DU)
Prijs: normaal € 23,20. Via de webshop van de Pieterskerk betaalt u slechts € 12,50 exclusief € 2,50 verzendkosten!
