Het bespelen van piano of harmonium was in Sibelius’ dagen een wijdverbreide vorm van volksvlijt. Sibelius moet een verdienstelijk improvisator zijn geweest. In huiselijke kring waren zijn improvisaties zo veelzeggend, dat hij eens ter gelegenheid van een afscheid bij wijze van toespraak improviseerde, tot grote ontroering van het gezelschap!
advertentie
Grappig: het enige orgelstuk van Sibelius dat je wel eens aantreft op een programma, namelijk Finlandia, ontbreekt in deze Complete Orgelwerken. Finlandia is natuurlijk ook oorspronkelijk niet geschreven voor orgel, maar dat geldt ook voor sommige stukjes op Kiviniemi’s plaat. De een jaar na Sibelius’ verscheiden geboren Kiviniemi is een groot pleitbezorger van zijn landgenoot Sibelius. Hij heeft een indrukwekkende E.F. Walcker onder handen. Wat een prachtige Harmonia aetherea op het Schwellwerk, wat een Principalbass 32” op het Pedal!
De plaat bevat 22 korte stukken van Sibelius en bij het horen van het eerste Adagio uit de Rituele Vrijmetselaarsmuziek die Sibelius voor het Loge te Helsinki componeerde, kun je je voorstellen hoe Sibelius op het in de Loge aanwezige Mannborg harmonium moet hebben geïmproviseerd. Zo ook de Ode aan de Broederschap. Sibelius’ muziek is hymnisch en heroïsch, en vaak ook beide tegelijk.
Surusoitto op. 111b (1931) is interessant omdat het compositorisch materiaal van Sibelius’ helaas verbrande Achtste Symphonie bevat. Sibelius schreef Surusoitto onder grote tijdsdruk en in enkele dagen voor de begrafenis van zijn dierbare vriend en medekunstenaar Akseli Gallen – Kallela. Een jaar later zou Olivier Messiaen zijn Apparition de l’Eglise éternelle schrijven. Wonderlijk genoeg had ik even associaties met Messiaens werk: vanwege de wonderlijke akkoordstapelingen van Surusoitto en het gehele verloop van de muzikale spanning.
Kiviniemi heeft zich bij zijn registraties georiënteerd op Sibelius’ orkestklanken maar ook bijvoorbeeld op het tempo dat Sibelius zelf hanteerde bij een orkestuitvoering in 1939 van het Andante festivo.
Wat zouden we niet hebben gehad als Sibelius zich zou hebben geprofileerd als orgelcomponist! De werken op deze plaat hebben minstens de belofte in zich van grote(re) orgelwerken met grandeur en vitaliteit.
Het booklet is verzorgd en informatief. De voorzijde behoeft wat mij betreft enige verfijning. Een schilderij van die eeuwige noordelijke wouden die je in deze muziek hoort ruisen zou misschien aardig zijn. Leuk dat Kiviniemi ook nog eens een niet onverdienstelijk tekenaar blijkt te zijn, blijkens het portret van zijn hand van de jonge Sibelius. De opname laat niets te wensen over. De diepe bastonen komen geprofileerd uit de speakers.
Kiviniemi en het label Fuga hebben liefhebbers van Sibelius, van originele orgelmuziek èn van Finland een groot genoegen gedaan met deze opname. Bij mijn weten een unieke produktie. Een aanrader voor de komende herfstavonden.
Jean Sibelius – Complete Organ Works
Intrada, Op. 111a (1925), manus.; Masonic Ritual Music, op. 113 (1927/1948); Andante festivo (1922); 14-17. King Kristian II, suite, op. 27 (1898); Preludium (1925), manus.; Postludium (1925), manus.; Impromptu, op. 5/ 1 (1893), manus.; Mournful Music (Surusoitto), op. 111b (1931), manus.; Marche funèbre (vers. 1948), manus.
Kalevi Kiviniemi, E.F. Walcker-orgel (1887/88), Stadtkirche Winterthur (Zwitserland)
Label: Fuga SACD 9182/ 2004
TT: 75’55
Booklet: 16 pag. Duits/ Engels/ Fins
Prijs: € 22,75
Opname
Uitvoering
