Hoe zal een Brits orgelliefhebber reageren als we hem vragen naar de muziek van Van Westering, Monnikendam, of Van der Horst? Men moet over een brede kennis van de orgelmuziek beschikken, wil men buiten Nederland daar iets zinnigs over kunnen zeggen.
advertentie
Maar – laat ik de hand in eigen boezem steken – de naam Sir William Harris zei mij evenmin veel. Zijn prachtige anthem ‘Faire is the Heaven’ is beroemd, maar wat weten we van diens orgelwerken?
Windsor
Harris was als organist o.a. verbonden aan Windsor Castle en had in zijn functie dus te maken met de koninklijke familie. Hij was betrokken bij de muzikale opvoeding van de Britse vorstin en haar zus Margaret.
Toen de koninklijke familie in de oorlogsjaren gasten op Windsor had, wilden deze wel wat orgelmuziek horen. Vanwege de verduisteringsmaatregelen nam men plaats in een pikdonkere St. George’s Chapel en speelde Harris bij het licht van een kleine elektrische lamp. Niemand wist na afloop wie naast de koninklijke familie had gezeten.
Rijk is Harris van die functie niet geworden. Er waren destijds slechte regelingen en Harris bleef tot zijn dood componeren om wat geld te verdienen. Voor zijn Prelude in G kreeg hij een schamele 15 pond, terwijl dat werk wereldberoemd werd, omdat het werd gespeeld op de begrafenis van – opnieuw een ‘royal’ – prinses Diana. Op deze dubbelaar is het werk te horen, maar vrijwel niemand zal het zich zo herinneren. De organist moest destijds langer spelen dan gedacht en improviseerde er vele minuten bij. Iedereen moest en zou na afloop dat muziekstuk hebben, maar toen er maar twee bladzijdes met muziek op de deurmat vielen, snapte niemand hoe dat zat.
Miniaturen
Twee cd’s vol miniaturen, want heel veel lange composities schreef Harris niet. Collega Peter Sneep schreef onlangs al dat Priory zich vooral bezighoudt met Engelse muziek op dito instrumenten en daarop maakt deze dubbel-cd geen uitzondering.
Wat krijg je dan te horen? Muziek van een componist die weliswaar zo’n honderd jaar later componeerde, maar een repertoire neerzet dat in zekere zin aan de kleinere orgelwerken van Alexandre Guilmant doet denken.
Je kunt je bijna niet voorstellen dat iemand, wetend wat Vierne al had geschreven en Messiaen in die tijd componeerde, nog met deze rustig voortkabbelende romantiek wilde bereiken.
In Groot Brittannië was er nog wel behoefte aan deze ‘old fashioned stuff’. Regelmatig werd Harris gevraagd om wat te componeren en/of uit te geven, al is veel van zijn muziek nu nog steeds niet voorhanden. Harris had sowieso de gewoonte om bij de uitgeverij het manuscript niet terug te vragen. Verdween dat bij Novello, dan was het dus weg.
Niet de moeite waard, dus? Dat zou ik zeker niet zeggen. Ja, er zijn genoeg werken die je niet bepaald in vervoering brengen, maar over iedere compositie is weldegelijk nagedacht. Bij Stanford heb je dat ook. Geen oeverloos gemijmer, maar een dikwijls degelijke, bijna Duitse, structuur, maar dan met zo’n overduidelijk Brits sausje, dat je toch weet dat je niet naar Guilmant of Reger luistert.
Verrassend
Er zitten van die werkjes tussen die een organist zomaar in zijn concertprogramma kan stoppen en waarvan een bezoeker na afloop denkt: ‘Dat was verrassend! Is daar muziek van?’
In een Reverie – Harris gebruikt die benaming vaker – A Fancy, of Scherzetto ontpopt zich een creativiteit en originaliteit die absoluut boeit. In het booklet wordt een beetje meesmuilend gesproken over de grote Sonata in a, maar ook daarin laat Harris zien wat hij in zijn mars heeft. Het is het enige werk waarin ik een echte dissonant hoorde.
Helemaal boeiend wordt het bij de Fantasy on an English Tune. Dankzij de grandeur van deze compositie had het gerust Fantasy and Fugue mogen heten. Daar lijkt Harris ons zo mee te nemen in de Duitse romantiek, al doet het twinkelende intermezzo je eerder denken aan het Prélude uit de Pièces de Fantaisie van Louis Vierne. En zo’n fuga, die aan het slot even aan Healy Willan en aan Liszts BACH doet denken, staat gewoon.
Erg mooi!
Trouwe kijkers van Songs of Praise op de BBC zullen het thema herkennen!
Op cd 2 kreeg ik het als luisteraar wel wat moeilijker. De fantasie op ‘Christus onze Heer verrees’ (Easter Hymn) schudt je wel weer even wakker, maar op die cd wordt het lastiger om bij de les te blijven.
Durham
Echter, men beluistert een cd niet alleen vanwege de muziek, maar ook vanwege het instrument en haar bespeler. Moest ik bij mijn bespreking van Cooks DVD vanuit Westminster Abbey tot de conclusie komen dat ik op wat meer variatie had gehoopt, hier laat Cook het fraaie ‘Father Willis’- orgel van Durham in al zijn kleurschakeringen horen. Geweldig! Als de muziek dan soms even iets minder spannend is, dan weet deze ‘cook’ enkele specerijen aan het gerecht toe te voegen, waardoor de smaak je lang bijblijft. Complimenten aan de bespeler en … wat een instrument!
Het had mij soms iets ruimtelijker opgenomen kunnen worden, maar mocht u dit instrument niet kennen en u hebt een zwak voor een warm romantisch repertoire, dan gaat deze cd u aanspreken.
Vanaf nu kan geen orgelliefhebber meer zeggen dat hij William Harris niet kent. Deze sympathieke en koninklijke componist verdiende deze postume kroon op zijn werk!
The Complete Organ Works of Sir William Harris
CD 1: Flourish for an Occasion; Improvisation on the Old 124th; Three Preludes (1952): Pastoral, Lament, Combewater; Andante in D; Sonata in A minor; Elegy; Postlude; Meditation; Elegy; Interlude; Reverie; Scherzetto (A Frolic); Three Organ Voluntaries: In Voluntary, Interlude, Out Voluntary; A Fancy; Fantasy on an English Folk Tune
CD2: Processional March; Fantasy Prelude; Miniature Suite: Introduction and Fugue, Pastorale, Romance and Scherzetto; Allegretto in F sharp minor; Epilogue on Dix; Reverie in A flat; Festal Voluntary; Retrospection (meditation); Four Short Pieces: Prelude, Reverie, Interlude, Scherzetto; Fantasy on Easter Hymn; Three opening Voluntaries: Pastoral-Prelude, Meditation, Evening Melody; Prelude in G; Saraband Processional (1949); Fantasy on on Campion’s tune ‘Babylon’s Streams’
Daniel Cook, orgel Durham Cathedral
Priory – PRCD 1187, 2CD, TT 158’, booklet 22 pagina’s (EN), £ 16,99 | prioryrecords.co.uk
