advertentie
Het Engelse Fugue State Films bracht eind 2012 een box uit met drie dvd’s en twee cd’s onder de titel The Genius of Cavaillé-Coll. In dit schitterende document worden 17 orgels door 11 organisten gedemonstreerd en bespeeld. De rond 1980 vernieuwde interesse voor het werk van de beroemde Parijse orgelmaker resulteerde in een aantal piëteitvolle restauraties of zelfs volledige reconstructies. Deze uitgave kan men beschouwen als een voorlopige inventaris van wat tot nu toe is bereikt.
Het project, waarvan Gerard Brooks en Kurt Lueders de belangrijkste initiatiefnemers waren, is zeer educatief opgezet. Op de eerste dvd wordt in drie delen de ontwikkeling van de Franse orgelbouw in een historische context geplaatst. In de negentiende eeuw zien we een enorme vooruitgang op gebied van industrie, handel en sociaal verkeer. De orgelbouw maakte, zoals bekend, onder Cavaillé-Coll een enorme ontwikkeling door. Het orgel van Saint-Denis (1840) was bij de ingebruikname een monument op de grens van twee tijdperken – classisisme en romantiek – , maar onvergelijkbaar met het orgel in Saint-Ouen te Rouen, vijftig jaar later gebouwd. Uitvindingen op gebied van windvoorzieningen, tracturen, klankontwikkeling, registratiemogelijkheden, zelfs het verschil in klankeffect tussen een Plein-jeu harmonique en klassieke vulstemmen komen aan de orde.
Op de tweede dvd, verdeeld over twee hoofdstukken demonstraties en uitvoeringen, worden vijftien orgels in chronologische volgorde bespeeld. Hieronder bevinden zich bekende instrumenten in Saint-Omer, Orléans, Toulouse en Rouen, maar ook onbekende en/of kleine orgels zoals de koororgels in de kathedraal te Orléans en in het Normandische stadje Elbeuf, Saint-Louis-d’Antin in Parijs (een mooi voorbeeld uit de ‘middenperiode’) en drie voormalige saloninstrumenten, waaronder een drieklaviersorgel met 32’-pedaal (!) en het voormalige huisorgel van Widor, gebouwd door Gabriel Cavaillé-Coll, nu opgesteld in een kerk in de buurt van Dijon. Dat Cavaillé-Coll veel salonorgels maakte geeft al aan dat men het orgel in Frankrijk niet alleen als een exclusief kerkelijk instrument beschouwde.
Op de derde dvd, getiteld ‘Après (= na) Cavaillé-Coll’, voert Griveau eigen werk en Duruflé uit op het pas gerestaureerde orgel in Orléans, speelt Michel Bouvard variatiewerken van zijn grootvader Jean in Toulouse en demonstreren en improviseren Pincemaille, Roth en Latry uitgebreid in Saint-Denis, Saint-Sulpice en Notre-Dame. Dit laatste orgel vormt een uitzondering in dit project, want Cavaillé-Coll-orgels die later zijn omgebouwd, komen verder niet voor. Men zal dus vergeefs zoeken naar opnames van de Madeleine, Sainte-Clotilde of de Trinité. Helaas ontbreken Lyon en Caen, maar men moest nu eenmaal een keus maken onder de circa 500 orgels die Cavaillé-Coll maakte. Orgelwerken die op de eerste dvd fragmentarisch klinken zijn op de cd’s compleet te beluisteren (plus nog andere composities). Franck is vertegenwoordigd met zes grote werken, fraai vertolkt door David Noël-Hudson. Vanzelfsprekend veel Widor, Guilmant, Vierne, maar ook minder bekende werken (van onder anderen Benoist en Chauvet).
Samenvattend een collectie met prachtig geluids- en beeldmateriaal, waarbij – wat het laatste betreft – veel aandacht is besteed aan het pedaalspel, gebruik van de zwelkast en vooral van de combinatiepedalen (in de St.-Sulpice geen zwelpedaal in het midden maar een trede geheel rechts die Roth heel subtiel gebruikt). Afgezien van de smetteloze speeltafel van Cavaillé-Colls beroemdste orgel zijn de klaviaturen van de overige orgels schoongemaakt en ontdaan van allerlei bundels en memo’s (bij bezoeken zijn ze vaak nogal smerig en de opschriften boven de combinatiepedalen nauwelijks leesbaar). Het booklet van 80 pagina’s bevat alle disposities, de teksten (en ondertitelingen) zijn in het Engels, Duits en Frans. Een aanrader voor de ‘ontdekker’ van de orgelkunst van Cavaillé-Coll, maar zeker voor de kenner, van harte aanbevolen! [RENÉ VERWER]
THE GENIUS OF CAVAILLÉ-COLL
Inhoud
DVD 1 The Genius of Cavaillé-Coll – documentaire, 156 min.
DVD 2 The Organs of Cavaillé-Coll – demo’s en muziek, 202 min.
DVD 3 Après Cavaillé-Coll – demo’s en muziek, 139 min.
CD 1+2 The Sound of Cavaillé-Coll – muziek, 142 min
Organisten
Michel Bouvard, Gerard Brooks, Jean-Pierre Griveau, Olivier Latry, Kurt Lueders, Thomas Monnet, David Noël-Hudson, Pierre Pincemaille, Daniel Roth en Carolyn Shuster Fournier.
Muziek van
Benoist, Boëly, Boëllmann, Bouvard, Chauvet, Duruflé, Fessy, Franck, Griveau, Guilmant, Léfebure-Wély, Lemmens, Liszt, Saint-Saëns, Salomé, Tournaillon, Vierne en Widor. Improvisaties door Latry, Pincemaille en Roth.
Orgels
Basilique-Cathédrale de Saint-Denis (1840), Saint-Louis, Bédarieux (1843), Cathédrale Sainte-Croix d’Orléans, orgue de choeur (1846), Cathédrale Notre-Dame de Saint-Omer (1855), Saint-Louis d’Antin, Paris (1858), Saint-Sulpice, Paris (1862), Saint-Maurice de Bécon, Courbevoie (1865), Cathédrale Notre-Dame de Paris (1868), Saint-Jean-Baptiste, Long-sur-Somme (1877), Cathédrale Sainte-Croix d’Orléans, grand-orgue (1880), Saint-Etienne, Elbeuf, orgue de choeur (1882), Basilique Saint-Sernin, Toulouse (1889), Saint-Ouen, Rouen (1890), Saint-Rémy, Selongey (1893), Saint-Antoine des Quinze-Vingts, Paris (1894).
Label: Fugue State Films
Nummer: FSFDVD007
Taal: Engels en Frans gesproken
Ondertiteling Engels, Frans, Duits
Booklet: 80 pagina’s met introductie in Engels, Frans en Duits
Prijs: € 99,95 inclusief verzendkosten
[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
© 2013 www.orgelnieuws.nl
