advertentie
In september vorig jaar deed de Finse organist Kalevi Kiviniemi ons land aan voor een (tot nu toe) eenmalig concert. Zelf kon ik daarbij niet aanwezig zijn, maar ik kreeg met deze twee cd’s alsnog de kans om kennis te maken met deze excentrieke muzikant, over wie de meningen destijds overigens nogal verdeeld waren (en vermoedelijk nog wel zullen zijn). De eerste cd is afkomstig uit Seinajöki, gelegen in het westen van Finland. Een stad die onder architectuurliefhebbers wereldberoemd is vanwege het ‘Aalto-centrum’, genoemd naar de fameuze Finse architect Alvar Aalto. Het door hem ontworpen stads- en bestuurscentrum omvat het stadhuis, het rijksbureau, het stadstheater, de bibliotheek en de Lakeuden Risti Kerk. Deze kerk en het daarin aanwezige orgel van de firma Kangasala dateren beide uit 1960 en zijn perfect op elkaar afgestemd. De combinatie orgelfront/orgelklank zou makkelijk kunnen leiden tot zintuiglijke verwarring: het is een sensatie om zo’n rijke symfonische klank te horen uit een orgel met een zo minimalistisch front. En wat een heerlijke akoestiek ook!
Kiviniemi begint zijn recital met drie Liszt-transcripties, waarvan de bewerking van de derde concertetude (ook wel bekend als ‘Un sospiro’) de meeste indruk maakt. De Fin komt niet met noot-voor-noot transcripties, maar maakt er zijn eigen verhaal van, dankbaar gebruikmakend van de mogelijkheden van het orgel. Daarna volgt een blokje Franse romantiek, briljant en virtuoos uitgevoerd. Het laatste deel van de cd is een eerbetoon aan Finland, te beginnen met Kiviniemi’s fantasie over de hymne ‘Suomalainen rukous’ (‘Fins gebed’); een symfonisch gedicht over de Finnen en hun verbondenheid met hun vaderland. Kiviniemi zou natuurlijk Kiviniemi niet zijn als hij niet allerlei muzikale effecten uit het orgel zou toveren, maar de banaliteit die je soms in zijn improvisaties aantreft is hier gelukkig niet aanwezig. Een meeslepend stuk muziek waarvan je ook als niet-Fin best kippenvel mag krijgen. Kiviniemi besluit zijn recital met de Passacaglia van Oskar Merikanto. Een werk dat wortelt in de Duitse romantiek en dat volgens het cd-boekje geldt als ‘het vlaggeschip van de Finse orgelmuziek’. Waarvan akte.
De tweede cd is opgenomen in de kerk van Midden-Pori, eveneens gelegen in West-Finland.
In deze kerk staat een orgel uit 2007 van de Duitse bouwer Paschen. Een orgel met de allure van een Cavaillé-Coll, maar dan helderder van klank. Uiterst geschikt voor de muziek van César Franck. Het pièce de résistance is hier Francks bijna een half uur durende orgelsymfonie. Wat Kiviniemi hier presteert grenst aan het ongelooflijke. Frasering, timing, spanningsopbouw, wat een fenomenale uitvoering! Luister eens hoe mooi het middendeel, met daarin één van Francks allermooiste melodische vondsten, zich ontvouwt. De reprise van het thema is van een bijna onaardse schoonheid. Als ik een definitieve uitvoering van dit stuk zou moeten kiezen, kwam deze zonder enige twijfel op de shortlist. Het schijnt trouwens dat Ben van Oosten dit zelfs de beste opname ooit van het stuk heeft genoemd. Veel betere aanbevelingen kun je als organist toch niet krijgen, dunkt me … De andere stukken op de cd krijgen dezelfde hoogwaardige uitvoering. Kiviniemi’s affiniteit met Franck blijkt verder uit zijn persoonlijke toelichting in het cd-boekje, dat net als bij de Seinajöki-cd voorbeeldig is uitgevoerd en verlucht is met vele foto’s. In opnametechnisch opzicht zijn beide cd’s zeldzaam realistisch.
Afgaande op deze cd’s kan ik niet anders dan concluderen dat hier een rasmuzikant aan het werk is. Alle discussie ten spijt: als je zó Franck kunt spelen, behoor je gewoon tot de top! [JOOST VAN BEEK]
Uitvoering: * * * * *
Opname: * * * * *
Lakeuden Ristin urut
Kalevi Kiviniemi – The Organ of Lakeuden Risti Church in Seinajöki, Finland
F. Liszt: Konzert-etüde no. 3 in Des; Consolation no. 3 in Des; Tanzfantasie ‘Csardas obstine’; C. Franck: Danse Lente; Choral III; A. Guilmant: Allegro maestoso e con fuoco; M. Dupré: Antiphon op. 18/3; P. Cochereau: Scherzo Symphonique; K. Kiviniemi: Fantasia ‘Suomalainen rukous’; O. Merikanto: Passacaglia in fis.
Label/nummer: FUGA 9285
Speelduur: 62’39”
Boekje: 24 pagina’s (FIN/EN)
Prijs: € 22,50
César Franck – Organ Works
Kalevi Kiviniemi plays the great Paschen organ at Central Pori Church, Finland
Grande pièce symphonique; Trois pièces: Fantaisie-Idylle, Cantabile and Pièce heroïque; Choral III.
Label/nummer: FUGA 9281
Speelduur: 77’00”
Boekje: 24 pagina’s (FIN/EN)
Prijs: € 22,50
Bekijk hier de Konzert-etüde no. 3 van Franz Liszt:
[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
© 2011 www.orgelnieuws.nl
