Mexico en orgels, ik had nog nooit aan die combinatie gedacht. Mexico en historische orgels, daar kon ik mij helemaal niets bij voorstellen. Maar niets is minder waar, tenminste als het gaat om de de Catedral Metropolitana in Mexico-Stad. Deze blijkt twee indrukwekkende orgels te herbergen uit eind zeventiende en begin achttiende eeuw.
advertentie
Er zijn overigens Nederlanders die dat wel wisten, want 40 jaar geleden werden ze al eens door Flentrop gerestaureerd. Ze blijken ook nog eens grotendeels in originele staat te zijn. Recent hebben ze door de Duits/Spaanse orgelmaker Gerhard Grenzing opnieuw een opknapbeurt ondergaan, alle reden dus om ze eens voor het voetlicht te halen.
Bij de eerste aanblik denk je onwillekeurig aan het beroemde duo uit Ottobeuren, waar eveneens twee imposante instrumenten in het koor van de basiliek met elkaar wedijveren. De opstelling is vrijwel identiek. Het bijzondere aan de Mexicaanse instrumenten is overigens dat ze zowel aan de voor- als achterkant een volwaardig front hebben. Daarna stopt de vergelijking wel en zijn het vooral instrumenten met een echt zuidelijk temperament, waarbij de chamades uiteraard niet mogen ontbreken.
Ook qua opbouw laat het een heel ander instrument zien. Het vrije pedaal, niet bedoeld voor echt virtuoos pedaalspel, heeft een uiterst beperkte maatvoering van C,D,E-H. De klavieren zijn consequent gescheiden in bas en diskant met daarbij aan beide zijden een eigen dispositie. Tevens zijn ze deels uitgebouwd tot c1. Wat vooral opvalt is dat ze een keur aan vulstemmen hebben. Ik stel mij zo voor dat bij ‘tutti’ de trommelvliezen het begeven. Vakkundig registreren dus!
Cybele
Deze instrumenten zijn nu door het Duitse label Cybele Records vastgelegd op twee cd’s. Hiervoor zijn de beide landgenoten Jürgen Essl en Jeremy Joseph met het opnameteam meegereisd om de instrumenten onder handen te nemen. Dat moet voor beide muzikanten een uitdagende ervaring zijn geweest, het zijn geen alledaagse instrumenten, met een bijzonder temperament en temperatuur. Zij voelen zich er hoorbaar thuis.
Soler
Op de eerste cd worden zes concerto’s voor twee orgels van Padre Antonio Soler (1729-1783) vastgelegd. Niet de meest originele programmering, ze worden wel vaker opgenomen, maar wel het ideale repertoire om deze twee volwaardige instrumenten in alle facetten te etaleren. Daarnaast blijft het gewoon mooie ‘easy listening’ muziek, verwant aan Scarlatti met een vleugje Händel. Met name doordat het duo zich inspant om de instrumenten in zoveel mogelijk klankkleuren te laten horen ontstaat er een boeiend geheel. Bovendien blijkt dat ze goed op elkaar zijn ingespeeld, waardoor er de concerto’s ontspannen en met de nodige musiceervreugde de huiskamer binnenkomen.
Schilderen
Improviseren is een vak en improviseren als duo is op het allerhoogste niveau topsport bedrijven. Daar zit voor mij ook wel een beetje de pijn bij deze opname. Jürgen Essl heeft echt wel zijn sporen verdient als improvisator en componist. Van Jeremy Jospeph is mij dat minder bekend. Maar ook na herhaald luisteren is het voor mij onduidelijk wat Essl en Joseph nu precies nastreven met deze opname.
Het is schilderen met kleuren, waardoor de orgels in veel facetten voorbijkomen, maar omdat samen spelen vooral ook goed luisteren naar elkaar is en je daarbij elkaars gedachten niet kan lezen, is het ook lastig anticiperen. Volgens de toelichting heeft men ervoor gekozen om geen beeldverbinding aan te leggen om elkaar in de gaten te kunnen houden. De creativiteit heeft daar last van. Je kan niet alles oplossen door vooral met effecten te spelen. Het levert wel hele mooie klankschakeringen op, maar daarmee kan je geen uur boeien. Wellicht dat de beleving in de kathedraal zelf anders is.
Goud
De opname is werkelijk subliem, als je goed gebruik kunt maken van surround of binaural-stereo mogelijkheden dan waan je je echt tussen de orgels en spat het temperament van de instrumenten er vanaf. Zoals gewend van dit jonge label wordt er veel aandacht besteed aan de vormgeving van de uitgave. De toelichting is meer onderhoudend dan informerend, maar wel weer voorzien van prachtige foto’s van kerk en beide orgels. Ondanks de kritische kanttekening bij de improvisatie-cd is het wel Mexicaans goud wat ik best nog vaker wil horen. Voor de liefhebber!
Padre Antonio Soler – 6 Conciertos für Orgeln
Catedral Metropolitana, Mexico City
Jürgen Essl, Evangelien-Orgel, Joseph Fr. Nassarre Cimorra (1735)
Jeremy Joseph, Epistel-Orgel, Jorge de Sesma (1695) / Joseph Fr. Nassarre Cimorra (1736)
Conciertos Nrs. 1 – 6, R. 463 (145)
Cybele Records – Cybele SACD 031802, TT 53’40, booklet 49 p. DE/EN/ES, Prijs € 16,90 | cybele.de
Improvisationen für zwei Orgeln in der Catedral Metropolitana, Mexico City
Jürgen Essl, Evangelien-Orgel, Joseph Fr. Nassarre Cimorra (1735)
Jeremy Joseph, Epistel-Orgel, Jorge de Sesma (1695) / Joseph Fr. Nassarre Cimorra (1736)
Inertia; Crossing the Unknown; Torrent; Impact I; Voladores; Ritual; Fire Planet; Impact II; For J-P.L; Pasaje; Flowers Beyond the Unknown
Cybele Records – Cybele SACD 061801, TT 60’08, booklet 43 p. DE/EN/ES, Prijs € 16,90 | cybele.de
