advertentie
‘Geniet daarbij van de enorme klankrijkdom die het Müller-orgel biedt. Uiteraard draagt de prestatie die Jan Hage met de uitvoering van dit stuk levert hier in grote mate aan bij. Voor zover hij al dat niet was, met deze opname bewijst Jan Hage dat hij tot de absolute top van orgelspelend Nederland behoort.’ Aldus recensent Chiel Jan Hofwegen. Hij geeft dan ook vijf sterren aan deze productie van Quintone.
Tussen 1986 en 1991 componeerde Jan Vriend een groot, driedelig werk voor orgel. Als woordspeling op het franse jets d’eau noemde bij het Jets d’Orgue. Jan Vriend beschrijft in het booklet dat orgels hem al gefascineerd hebben vanaf zijn vroegste jeugd. In zijn beleving (…..) ‘bulderde het orgel door de grote ruimte als een machtig natuurverschijnsel.’ Toen hij later kathedralen bezocht waar hij keek en luisterde naar de grote orgels had hij het idee dat er uit die instrumenten nog lang niet alles uit was gekomen wat er naar zijn voorstelling in zat. Jets d’Orgue is dan ook gebaseerd op ‘een visioen van het orgel als een fontein van klanken.’ En met deze uitspraak heeft Jan Vriend in één zinnetje zijn werk getypeerd. Want dat is inderdaad de eerste ervaringslaag van het stuk: al luisterend komt het over je heen alsof je een bad neemt in een grote fontein. Pas na meerdere, intensieve luistersessie ontvouwt het stuk langzaam zijn structuur.
Eigenlijk is Jets d’Orgue één groot architectonisch schouwspel, opgebouwd uit verschillende delen en lagen. In het groot bestaat het stuk uit drie delen. Elk deel bestaat weer uit drie secties. Deze secties bestaan op hun beurt weer uit drie segmenten. Jan Vriend beschrijft het zelf aldus: (…..) ‘Het eerste segment is altijd een ‘jet’: een waterval van klanken en kleuren die geleidelijk overgaat in het middensegment aarin (per sectie) respectievelijk homophonie, twee- en drie-lagige polyphonie aan de orde komen. Het laatste segment van elke sectie is gewijd aan een keus uit karakteristieke orgel effecten.’ De beschrijving van Jan Vriend in het booklet heeft mij erg geholpen om dieper in het stuk zelf door te dringen. Jets d’ Orgue is namelijk een compositie die zich niet zomaar direct de eerste keer prijsgeeft. Zeker voor de wat minder getrainde luisteraar kan het stuk zelfs als bizar en grotesk overkomen.
Toch is Jets d’Orgue absoluut geen ‘toet, piep, knor-stuk’ van het gehalte: dat kan mijn tante ook. Nee, het is een groots en meeslepend eerbetoon aan de koning van de instrumenten. Hoe langer hoe meer ik naar het stuk luister, hoe meer ik er van ga houden! Daarom wil ik in deze recensie een luisteradvies geven: Onderga eerst het stuk gewoon zoals het zich aan je voordoet. Je kunt de cd in één keer luisteren of de drie delen apart beluisteren. Probeer in volgende luistersessies aan de hand van het booklet de structuur van het stuk te begrijpen. Geniet daarbij van de enorme klankrijkdom die het Müller-orgel biedt. Uiteraard draagt de prestatie die Jan Hage met de uitvoering van dit stuk levert hier in grote mate aan bij. Voor zover hij dat al niet was, met deze opname bewijst Jan Hage dat hij tot de absolute top van orgelspelend Nederland behoort. De meest onmogelijke passages komen er onder zijn handen doorleefd en natuurlijk uit. Wat Jan Vriend zelf zegt, onderschrijf ik van harte: ‘Zijn pleidooi voor Jets d’Orgue is niet alleen doordrongen van een diepe muzikale overtuiging maar is ook gebaseerd op een technische beheersing die ontzag inboezemt’. Nergens, maar dan ook nergens heb ik het idee dat het Hage boven de pet gaat. En voor die prestatie neem ik mijn petje af. Terecht roemt Jan Vriend in het booklet de registranten Arjan de Vos en Jeroen Koopman. Om op een dergelijk orgel als dat van de Sint Bavo in Haarlem zo te registreren alsof er gewerkt wordt met een setzer, dat vereist grote kundigheid!
Tot slot heeft Aart van de Waal van Toccata Records een schitterende opname gerealiseerd waarin orgel en ruimte volledig tot hun recht komen. Dit alles bij elkaar maakt dat deze cd een item is dat elke orgelliefhebber in zijn of haar cd kast moet hebben! [CHIEL JAN VAN HOFWEGEN]
Uitvoering: * * * * *
Opname: * * * * *
Jan Vriend – Jets d’Orgue. Jan Hage, Organ St. Bavokerk, Haarlem.
cd Q100007 € 22,75
[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
© 2011 www.orgelnieuws.nl
