Reger, een Klais-orgel, en een kathedraal in Trier. Zomaar een paar ingrediënten. Dit keer van een cd-opname uit de Naxos reeks:
advertentie
Wanneer ik dit zo schrijf, is het zeven weken geleden dat ik het orgel van de Dom in Trier voor het eerst live hoorde. Hoe dit was? Ronduit: geweldig mooi! De voor ons onbekend gebleven organist (was het de Domorganist?) liet toen het orgel horen. Zelden heb ik een zo’n fraaie uitvoering van het “Vater Unser” gehoord als toen! Een dergelijke ervaring blijft je bij en dan schept zo’n cd uiteraard een nog hogere verwachting dan gebruikelijk.
Het vanwege zijn vormgeving veel besproken Klais-orgel prijkt op een wat sombere foto op de cover van de cd. Over smaak valt niet te twisten, je vindt het mooi of niet. Kijk echter eens goed om u heen, wanneer u ooit deze Dom binnengaat en kijk eens naar het toch werkelijk indrukwekkende orgelfront, dan ziet u dat dit tóch in deze ruimte past en er thuishoort. De versierende ornamenten in de Dom komen er toch wel mooi mee overeen. Maar waar het bij deze cd wezenlijk om gaat, is de klank. Dit orgel is uitermate geschikt voor Reger’s composities. De muziek vraagt om een groot orgel met evenwichtige registraties én veel klankschakeringen. Beide zijn met dit ruim voor handen.
Wanneer ik de koraalfantasie over “Alle Mensche müssen sterben” (Op.52, No.1) dan als eerste te horen krijg, schiet me een uitspraak van een orgelleraar te binnen: “Bij het beluisteren en spelen van Reger zul je op z’n minst voldoende kennis van Reger’s muziek moeten hebben, een kennis die toch wel iets verder gaat dan de 30 Choralvorspiele…”. Reger schreef deze koraalfantasie in 1900. De melodie verschijnt eerst in de tenor, dan de bas, vervolgens in de sopraan en voltooit het eerste deel met de melodie wederom in het pedaal. Een emotioneel/dramatisch tussendeel voert je mee naar het vervolg, afgewisseld door zachtere passages die de voortgang van het gezang fraai weergeven, om dan in een climax te eindigen. Fraai geregistreerd, de zachtere passages geven een mooi beeld van de onderscheiden registers en ook in het volle werk blijft het stuk boeien, mede doordat hierin de beheersing niet ontbreekt, waardoor het volle werk niet als schreeuwerig wordt ervaren. Het geheel geeft een knipoog naar Bach’s uitvoering van het gezang “Durch Adams Fall”.
Dan volgen de Sechs Trios, Op.47, stuk voor stuk juweeltjes. Een paar typeringen: bezonken, rust, maar ook verfrissend en speels. Vooral de Gigue de Fugue zijn zeer aansprekend. Als je dat zo hoort, bekruipt je de vraag: waarom horen we deze werken zo weinig tijdens concerten in Nederland?
Tot slot klonk de Introduktion, Variationen und Fuge über ein Originalthema fis-moll, op.73. Ruim 37 minuten muziek in twee tracks. Dit stuk ontstond in 1903 en is opgedragen aan Karl Straube. De Introduktion verloopt chromatisch en laat diverse klankcontrasten horen. Het verloopt naar een rustiger klankbeeld om ver vervolgens uit te monden in een Andante. De hierna volgende Variationen zijn van een zeer contrastrijke complexiteit en “gekennzeichent von einem geradezu prophetischen Vordringen zu den Grenzen der Tonalität.” De Variationen eindigen in een koraalachtige versie van het thema. De cd sluit af met de Fuge, in een Vivacissimo van het thema, respectievelijk hoorbaar in de alt, sopraan, tenor en bas. Het geheel eindigt in een indrukwekkende climax, waarin het orgel in het tutti tot klinken komt!
De organist op deze cd is de in Duitsland en Amerika opgeleide Martin Welzel. Hij studeerde onder andere bij Jean Guillou, Daniel Roth en Wolfgang Rübsam. En in Seatle bij Carole Terry.
Jammer dat het boekje de gekozen registraties niet vermeldt. Leuk detail is, dat ook deze cd (mits uw installatie dit mogelijk maakt) de titel, componist en volgnummer informatie in het scherm weergeeft. De opname is vrij direct, u hoort de traktuur duidelijk in met name de zachtere passages, maar de mooie en vrij lange akoestiek van de Dom is nog goed te “beleven”. Al met al een mooie cd. Een vrije avond, een gemakkelijke stoel, een goed glas moezelwijn, nu nog even ontspannen en genieten maar! Van harte aanbevolen! [KEES HOEKMAN]
Reger: Organ Works Volume 6
Naxos – 8.557338; TT 72’10, prijs € 6,95
