advertentie
Op 12 juli 2008 werd tijdens de 1e Haarlemse Orgeldag het Friedrichs-orgel in de Waalse kerk in Haarlem na een restauratieperiode van zeven jaar opnieuw in gebruik genomen.
De Waalse- of Begijnkerk in Haarlem kent een lange orgelgeschiedenis. De kerk van het voormalig Begijnhof dateert uit de 14e eeuw en kreeg voor het eerst een orgel in 1730. Dit tweeklaviers instrument werd gebouwd door Hendrik van Giessen, waarbij hij mogelijk nog pijpwerk uit een ouder huispijporgel gebruikte.
Aan het begin van de 19e eeuw moest dit orgel plaats maken voor een nieuw instrument, waarna het Giessen-orgel werd verplaatst naar de Hervormde Kerk te Ouderkerk aan de Amstel. Na nog diverse omzwervingen door Noord-Holland staat het sinds 1997 als eenklaviers orgel in de dorpskerk te Holysloot.
Johann Caspar Friedrichs (1762-1825) kreeg de opdracht een nieuw orgel te bouwen voor de Waalse Kerk. Adviseurs bij de bouw waren P. van Lee en J. Enschedé vanuit de kerkenraad.
Op 28 augustus 1808 werd het nieuwe orgel gekeurd door de Haarlemse organisten P. Hoogstraaten en J.P. Schumann.
Bij een reparatie in 1875 voegde H. Knipscheer een Viola di Gamba 8′ en een Tremulant toe aan het bovenwerk en hij plaatste dit in een zwelkast. Het aangehangen pedaal breidde hij uit met een Fagot 16′ en een Schalmey 4′.
Alle tongwerken werden in 1924 door K.P. van Ingen vervangen.
Het orgel is hierna nog gewijzigd want in 1959 bleken de Dulciaan en Fagot 8′ en de Open Fluit 2′ van het bovenwerk te ontbreken. De Gemshoorn 4′, Gedekte Quint 3′ en Quint 3′ waren verplaatst.
In 1964 werd gestart met een restauratie van het Friederichs-orgel door Flentrop Orgelbouw. De oorspronkelijke dispositie werd hersteld, de zwelkast en de tremulant werden verwijderd en er werden nieuwe tongwerken (uitgezonderd de Dulciaan 8) geplaatst. De Viola di Gamba 8′ werd gehandhaafd. Tenslotte is het pedaal uitgebreid met vijf stemmen die alle middels een mechanische transmissie van het Hoofdwerk spreken.Op 25 juni 1965 werd het instrument weer officieel in gebruik genomen.
In 2001 startte een nieuwe restauratie door Henk van Eeken. Als adviseur waren Hans van Nieuwkoop en Wim Diepenhorst betrokken. Hierbij werden ondermeer de tongwerken uit 1964 vernieuwd en de stemringen vervangen. Op de plaats van de Schalmey 4’ werd een nieuwe Trompet 8’ geplaatst. De restauratie werd na forse vertragingen in juli 2008 afgerond.
Tijdens de start van het Internationaal Orgelfestival op 12 juli 2008 werd het Friedrichs-orgel in gebruik genomen met een concert door Kees Huges, Organiste Titulaire d’Église Wallonne.
Dispositie
Hoofdwerk C-f3
Bourdon 16
Praestant 8
Holpyp 8
Octaef 4
Open Fluyt 4
Quint 3
Superoctaaf 2
Mixtuur IV
Cornet IV disc.
Trompet 8
Bovenwerk C-f3
Holpijp 8
Viola di Gamba 8
Gemshoorn 4
Roerfluyt 4
Quint 3
Open Fluyt 2
Dulciaan 8
Pedaal C-f1
Bourdon 16 – transmissie
Praestant 8 – transmissie
Holpyp 8 – transmissie
Octaef 4 – transmissie
Open Fluyt 4 – transmissie
Fagot 16
Trompet 8
Werktuiglijke registers
Manuaalkoppel
Koppel Pedaal + Hoofdwerk
Koppel Pedaal + Bovenwerk
Tremulant
© 2008 www.orgelnieuws.nl
© 2008 fotografie www.gerardvanbetlehem.nl
