De restauratie van het Van Dam-orgel in de Hervormde Kerk te Brakel is onlangs door orgelmaker J.C. van Rossum voltooid. Zaterdag 12 september wordt het instrument opnieuw in gebruik genomen.
Het orgel in de Hervormde Kerk van Brakel werd in 1899 gebouwd door de firma L. van Dam & Zonen. Het had oorspronkelijk negen registers, één manuaal en aangehangen pedaal.
In 1935 voert B.F. Bergmeijer herstelwerkzaamheden uit, waaronder vernieuwing van de pedaalmechaniek. In 1942 vinden opnieuw werkzaamheden plaats door Bergmeijer, die een Mixtuur III in de discant toevoegt (De mixtuur was in 1899 alleen in de bas geplaatst, II-III). Vanwege oorlogsomstandigheden wordt het orgel in 1944 door Bergmeijer gedemonteerd en in 1945 weer opgebouwd, waarbij oorlogsschade aan het pijpwerk wordt hersteld. In de periode waarin Bergmeijer het orgel in onderhoud heeft, wordt de aanvankelijk gereserveerde Trompet 8’ geplaatst.
In 1976 voltooit K.B. Blank & Zoon de restauratie en uitbreiding van het orgel. Een nieuw Bovenwerk en een zelfstandig Pedaal in Van Dam-stijl worden bijgeplaatst. Het orgel krijgt nu ook een Pedaalkoppel Hoofdwerk. Voor het pedaal wordt een regulateurbalg gemaakt. De magazijnbalg wordt hersteld en de schepbalgen vastgezet.
In 2009 is het orgel gerestaureerd door J.C. van Rossum. Uitgangspunt is de situatie van 1899 met handhaving van het Pedaal en het Bovenwerk van Blank uit 1976. De windvoorziening is gerestaureerd en de pompinstallatie met schepbalgen is weer in werking gesteld. Bij gebruik van de pompinstallatie werkt deze echter niet op het pedaal. Verder zijn de windlade van het Hoofdwerk, de toets- en registertractuur en de klaviatuur gerestaureerd.
De tongwerken Bazuin 16’ en Klarinet 8’ uit 1976 zijn geherintoneerd en de Trompet 8’ van het Hoofdwerk is vervangen door een nieuwe Trompet naar voorbeeld van het gelijknamige register in het Van Dam-orgel van de Lutherse Kerk te Purmerend.
Bij de restauratie is het orgel in zijn oorspronkelijke kleurstelling teruggebracht door G.H.H. de Jong te Waardenburg.
Op zaterdag 12 september wordt het orgel opnieuw in gebruik genomen. Tijdens die dag (Nationale Orgeldag) is het kerkgebouw aan het Marktplein opengesteld van 10.00 uur tot 16.00 uur. Het orgel is dan ook te bezichtigen. Vaste organist Ad van Keulen en zeven plaatselijke organisten zullen het orgel tijdens de openstelling bespelen.
Om 19.30 uur wordt het orgel in een officieel avondprogramma overgedragen aan de kerkrentmeesters van de Hervormde Gemeente Brakel. Deze overdracht wordt omlijst met een toelichting op de restauratie en een klankdemonstratie, waarna organist Ad van Keulen samenzang op het orgel zal begeleiden. Na een meditatie door plaatselijk predikant ds. B. Belder verzorgt Aart Bergwerff, als adviseur bij de restauratie betrokken, een kort concert. Na afloop is erin kerkelijk centrum De Terp een hapje en een drankje.
Dispositie
Hoofdwerk C-g3
Bourdon 16
Prestant 8
Violon 8
Holpijp 8
Octaaf 4
Roerfluit 4
Octaaf 2
Cornet IV sterk (discant)
Mixtuur II-III
Trompet 8
Bovenwerk C-g3
Salicionaal 8
Roerfluit 8
Salicionaal 4
Fluit Travers 4
Nasard 3
Woudfluit 2
Klarinet 8
Pedaal C-d1
Subbas 16
Gedekt 8
Bazuin 16
Werktuiglijke registers
Hoofdwerk – Bovenwerk
Pedaal – Hoofdwerk
Tremulant bovenwerk
Winddruk: 71 mm waterkolom
Toonhoogte: a1= 435 Hz
© 2009 www.orgelnieuws.nl
© 2009 fotografie Gerard de Jong