Masterpieces. Aarnoud de Groen, Stahlhuth/Jahn-Orgel, Eglise Saint-Martin, Dudelange, Luxembourg.
advertentie
Toccata alla Rumba (Willscher); Improvisation-Pastorale op. 121/2 (Jongen); Sonate Eroïca (Jongen); Méditation (Duruflé); Fantasie und Fuge über den Choral ‘Ad nos, ad salutarem undam’ (Liszt). CD AMP10602 € 18,50
Een macaber metrum doortrekt de ‘Toccata alla Rumba’ dat de Hamburgse componist Andreas Willscher 25 jaar geleden componeerde. Organist Aarnoud de Groen gebruikt dit onstuimig klinkende werk als opening van zijn CD “Masterpieces”. Hij bespeelt het imposante Stahlhut-orgel van de St. Martin in het Luxemburgse stadje Dudelange.
1912 is het geboortejaar van het instrument. Het telt dan 45 stemmen, verdeeld over 3 klavieren en pedaal. Saillant detail is dat Albert Schweizer adviseur was bij de bouw. Hij maakte er een “Europees” orgel van waarin Duitse romantiek wordt geïntegreerd met Engelse en Franse elementen. Zo is er, als sprekend voorbeeld van de Engelse klankesthetiek, een Tuba Mirabilis 8’ gedisponeerd op een drie maal hogere winddruk. In 1962 zal de noordelijke luchtstroom van de neobarok ook dit instrument niet onberoerd laten. Verregaande ingrepen in de klank en een vierde klavier als barok klinkend Positief zijn het gevolg. Maar in 2001 maakt orgelbouwer Thomas Jann deze wijzigingen ongedaan. Hij breidt het orgel uit tot 78 stemmen en bouwt het vierde klavier om als Bombardewerk.
De volgende twee werken, die De Groen op dit “Europese” orgel uitvoert, zijn van de Belgische componist/organist Joseph Jongen. Na een lieflijke “Improvisation Pastorale” klinkt de “Sonata Eroïca”. Een unisono introductie met het volle werk davert door de akoestiekrijke ruimte, gevolgd door een stortvloed van grote, met veel chromatiek verbonden akkoorden. Dan verstilt de klank en spelen strijkers het centrale thema. Maar na enkele korte muzikale omzwervingen ontwaakt de heroïek opnieuw in een grootse fuga met het thema in het pedaal.
Van de Parijse grootmeester Maurice Duruflé vertolkt de Haagse organist “Méditation”, een verstild werk, dat oorspronkelijk bedoeld is om bij de misviering ten gehore te worden gebracht. Invoelend klinken zwevende strijkers op het romantische instrument.
De cd wordt verder volgespeeld met de “Fantasie und Fuge über den Choral ‘Ad nos, ad Solutarem Undam’” van Franz Liszt, oorspronkelijk een pianobewerking van delen uit de Opera “Le Prophète” van Giacomo Meyerbeer. Het later door Liszt voor orgel bewerkte stuk ging in 1855 in première tijdens de inauguratie van het grote Ladegast-orgel in de Dom van Merseburg. Na een inleiding vol muzikale dramatiek klinkt fluisterend zacht het thema, dat in het Adagio verder wordt uitgewerkt. De compositie die destijds voor een ware cultuurschok moet hebben gezorgd, wordt besloten met een fors opgezette fuga waarin het thema op majeure wijze doorklinkt.
Aarnoud de Groen bewijst met deze productie net zo goed overweg te kunnen met dit complexe “Europese” orgel als met zijn eigen Vierdag-orgel in de Haagse Bethlehemkerk. Hij geeft blijk van een verfijnde virtuositeit en een groot gevoel voor kleurrijke klankschakeringen. Met de programmatische opbouw van de cd ben ik minder ingenomen. Een min of meer chronologische volgorde met de relatief klassieke Liszt als opening en de eigentijdse Willscher met zijn rumba-toccata als overluide toegift lijkt mij beter te appreciëren.
In de opname is veel ‘akoestiek’ meegenomen. Toch klinkt het minder ‘breed’ en transparant dan ik verwachtte. Vooral in de tutti-achtige passages is de totaalklank mijns inziens oververzadigd en daardoor wat ondoorzichtig. Maar om dit goed te kunnen beoordelen moet je ook zelf in de St. Martin zijn geweest om de klank te ondergaan. Mijn voorzichtige conclusie is dat in een iets meer directe opname de dynamiek van dit in zijn genre prachtig klinkende instrument beter tot zijn recht zou komen.
Het Nederlandstalige leaflet bevat voldoende informatie over orgel, gespeelde werken en organist. Hartelijk aanbevolen voor liefhebbers van het romantische, symfonische orgelgenre.
Weblinks
Voor meer informatie zij verwezen naar de eigen website van het orgel: http://www.orgue-dudelange.lu/
Een uitgebreide beschrijving van orgel met foto’s van front en speeltafel is te vinden op:
http://www.aeolus-music.com/deutsch/orgeln/dudelange.htm
De werking van een pijporgel en in het bijzonder de kegellade-tractuur van het Stahlhuth orgel in Dudelange wordt uit de doeken gedaan op de volgende fraaie site: http://homepage.internet.lu/absolute3/orgel/orgel.htm
In deze opsomming mag tenslotte de eigen website van Aarnoud de Groen niet ontbreken: http://www.aarnouddegroen.com/
© 2006 www.orgelnieuws.nl
