Met regelmaat schrijft columnist Peter Sneep over alles wat maar aan het fenomeen orgel raakt. Die regelmaat zou zo maar eens maandelijks kunnen zijn. Aflevering IV – Vondeling.
advertentie
De Sint-Joriskerk in Amersfoort leek afgelopen zaterdagmiddag wel een schilderij van Anthonie de Lorme. Rien Donkersloot speelde Bach op het koororgel en in het koor werd dan ook aandachtig geluisterd. Maar in het schip ging het er anders aan toe. Ook daar zaten mensen te luisteren, maar er werd ook flink gelopen en gepraat. Precies als op die oude schilderwerken.
Anthonie de Lorme schilderde in de Gouden Eeuw kerkinterieurs, waaronder minstens zeventien platen van het inwendige van de Laurenskerk in Rotterdam, inclusief transeptorgel. Een collega van hem maakte de afbeeldingen wat gezelligger door mensen én dieren in de schilderijen te verven. Die dieren waren vooral honden. Die waren in die tijd door de week kennelijk welkom in de kerk.
Negentien vooral kerkelijke locaties van de Amersfoortse binnenstad (en iets erbuiten) herbergden zaterdag de tweede Amersfoortse Bachdag. Bezoekers konden kiezen uit meer dan zestig concerten, voorstellingen en lezingen.
Is het nou erg, vroeg ik me af, dat mensen door een concert heen praten? Ja, vond ik aanvankelijk. Dus ging ik stilletje onder het doksaal op de grond zitten luisteren. Maar mijn concentratie duurde niet lang. ‘Wie zijn er allemaal?’, vroeg ik me af. Ik deed mijn ogen open, keek om me heen en zag Jaap van Dam zitten in zijn karretje. Vroeger hoorde ik hem spelen in de vrijgemaakt-Gereformeerde Kerk van Rotterdam-Oost. Nu zit hij zondags onder mijn gehoor. Maar mag je wel rondkijken tijdens een concert? Ja, dat mag.
Kijk! Daar zit de Amersfoortse wethouder Menno Tigelaar. Iedereen houdt tegenwoordig van Bach. En kijk, daar zit, nota bene, Leo van Doeselaar. Hij praat met de vrouw naast hem. En kijk nou! Hij gaat staan, loopt de bank uit, wenkt iemand. En hij knoopt een geanimeerd gesprek aan met Koos van Noppen, de organisator van de Bachdag.
Ja, praten door Bach mag. Als Van Doeselaar het doet…
Bachdag in Amersfoort. De binnenstad – altijd al gezellig op zaterdag – bruiste extra vanwege de aanwezigheid van duizenden Bachliefhebbers. Gemiddelde leeftijd: ver boven de zestig. Dat geeft natuurlijk niets. De liefde voor de grootmeester is dan gerijpt en gaat kennelijk gepaard met een groot gevoel voor gezelligheid. Oude bekenden ontmoeten elkaar op straat en in de kerk. Bach bindt samen. Ook dat nog!
Er waren niet alleen oudjes hoor. Ik zag ook pubers, tieners, ouders met baby’s en kleuters. Een man met een enorme ring door zijn neus, deftige culturelo’s en nonchalante liefhebbers.
Allemaal voor Bach.
Maar Bach is soms ook saai.
Een voorbeeld. Om tien over half vijf zit de Sint-Franciscus Xaveriuskerk barstensvol en in gespannen verwachting om naar cantate 24 ‘Ein ungefärbt Gemüte’ te luisteren. Althans, dat staat in het programmaboek. Maar eerst speelt Henk van Zonneveld op het kistorgel delen uit de partita ‘O Gott, du frommer Gott’. Als je hoopt op dartele violen en blijde stemmen, valt een orgel zó tegen.
Een orgel is mooi, maar de menselijke stem is mooier.
Eindelijk, eindelijk laat dirigent Anthony Scheffer de cantate door de kerk buitelen met zijn koor Capella Amersfoort. En dan gaat de tijd opeens weer veel te snel.
En dan is er ook nog een ontdekking, tenminste voor mij. Ik doe ’m in Agnietenhove. Dat is een kloosterverzorgingshuis voor de leden van de Congregatie Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort. Er wonen veertig hoogbejaarde vrouwelijke religieuzen. Het kloostergebouw beschikt over een prachtige neogotische kapel, met een bakstenen koor uit de jaren dertig. Het Pels-orgel uit 1926 is ook al niet niet te versmaden. Helaas is het gebouw bijna nooit publiek toegankelijk.
Ik zit helemaal achterin onder de orgelzolder en geniet in de veel te warm gestookte kapel van a capella koormuziek van Bach en tijdgenoten, gezongen door het Sint-Joriskamerkoor met dirigent Bas Ramselaar. Na afloop loop ik even naar voren om naar het Pels-orgel te kijken. Wat ziet dat er toch altijd mooi en oprecht katholiek uit!
Maar voor ik me naar Pels kan omdraaien zie ik met een schok nog een orgel. Het staat op het koor, om een hoekje, onzichtbaar vanuit de kerk. Opgewonden schiet ik er met mijn telefoon een plaatje van, bestemd voor Piet Brons eigenste orgbase.nl. Dan loop ik naar het orgeltje toe, probeer het roldeksel van de vrijstaande speeltafel te openen. Vergeefs. Wie heeft deze vondeling hier achtergelaten? En waarom weet ik niet van dit tweede orgel? We wonen hier nog geen driehonderd meter vandaan!
’s Avonds wil ik de foto van mijn prooi opsturen naar orgbase. Even overweeg ik nog een hond erin te fotoshoppen. Voordat ik de foto wegstuur controleer ik de website.
Oeps!
Piet Bron heeft ’m al!
Dag Peter, Bij mij, vaste organist van de congregatie bestond de wens te beschikken over een koororgel. De koren van het klooster werden tot vorig jaar begeleid op een Heyligers orgel. Toen bekend werd dat het klooster Mariënburg (van de zelfde congregatie) in Bussum werd gesloten hebben we het orgel verhuisd naar Amersfoort. Dit hebben wij in eigen beheer gedaan, wel moest een nieuwe onderkast gebouwd worden. Het wordt naast het grote orgel van Pels regelmatig gebruikt. Als je de orgels eens wilt bespelen ben je van harte welkom. Overigens wonen er ca. 90 religieuzen in het complex aan de Zuidsingel. Jan Schuring