Op zondag 26 september 2010 wordt het Ypma-orgel in de Parochiekerk van de H. Georgius in het Noord-Hollandse Spierdijk opnieuw ingebruik genomen. Het orgel uit 1875 werd onlangs gerestaureerd door Orgelmakerij Reil B.V. te Heerde.
advertentie
Het orgel van de St. Georgiuskerk werd in 1875 gebouwd door Lodewijk Ypma te Alkmaar. Het instrument kreeg 20 registers verdeeld over hoofdmanuaal en bovenwerk. Het pedaal werd aangehangen aan het hoofdmanuaal. De rijk geornamenteerde kas (met loos rugwerkfront) wordt toegeschreven aan het atelier Van J. Goossens & Zn. te ‘s-Hertogenbosch. De bouwkosten van het instrument bedragen volgens het contract ƒ 5.500.
Omstreeks 1938 komt het orgel in onderhoud bij de firma Pels te Alkmaar. In dat jaar word de dispositie door hen gewijzigd. De Salicionaal 4’ van het Bovenwek wordt opgeschoven tot Vox Celeste 8 (vanaf klein c) en de Fluit travers 4’ maakt plaats voor een Aeoline 8’. Een voorstel om de tractuur van het orgel te elektrificeren ging niet door. Op enig moment is de Trompet 8’ van het Hoofdwerk verplaatst naar de stok van de Fagot 16’ die daarmee geheel uit het orgel verdween. Mogelijk moest de vrijkomende Trompet-stok vanwege de beperkte ruimte dienst gaan doen als stemgang.
In de jaren ’60 van de twintigste eeuw komt het orgel in onderhoud bij Jos. Vermeulen te Alkmaar. In 1974 zouden nog herstelwerkzaamheden worden uitgevoerd door Schmidt en Tuinman te Den Helder. Het onderhoud wordt later toevertrouwd aan de firma Flentrop te Zaandam,.
Vanaf 1998 worden plannen gemaakt voor restauratie van het Ypma-orgel. Na het verkrijgen van de monumentenstatus kan in 2007 de opdracht voor restauratie worden verstrekt aan Orgelmakerij Reil B.V. te Heerde. Adviseurs zijn Jos Laus namens de Katholieke Klokken- en Orgelraad en Rudi van Straten namens de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. In 2009 wordt gestart met de werkzaamheden.
Het orgel onderging een totaalrestauratie waarbij windladen, windvoorziening, mechaniek, klaviatuur en pijpwerk werden hersteld. De orgelkas werd hersteld en ontbrekend snijwerk werd aangevuld. Achter de kas werd ter hoogte van de Hoofdwerklade een stemvloer aangebracht.
De dispositie werd hersteld naar de situatie van 1875. De verdwenen registers werden nieuw bijgemaakt. De Fagot 16’ van het Hoofdwerk werd gereconstrueerd naar voorbeeld van het gelijknamige register in het Ypma-orgel (1875) in de St. Adrianuskerk te Langeraar. De grootste zes bekers van de Fagot staken oorspronkelijk boven de orgelkas uit maar zijn nu vanuit esthetisch oogpunt verkropt.
Met de reconstructie van de Fagot 16’ kwam ook de Trompet 8’ weer op zijn oude plaats te staan. De zinken bekers en stevels (1938) in het groot octaaf van de Trompet werden vervangen door nieuwe bekers uit orgelmetaal.
De Fluit Travers 4’ (1938: Aeoline 8’) werd gekopieerd van de enige nog bestaande Fluit Travers van Ypma in de R.K. Parochiekerk te Rijpwetering (1873). Het groot octaaf is gecombineerd met de Roerfluit 4’, hiertoe werden de boringen in de pijpstok opnieuw geopend. De Salicionaal 4’ kon worden gereconstrueerd door terugplaatsing van het pijpwerk van de Vox Celeste onder aanvulling van het pijpwerk van het hoogste octaaf.
Het orgel wordt op zondag 26 september opnieuw in gebruik genomen tijdens een feestelijke viering die om 11.00 begint. Het orgel wordt bij die gelegenheid bespeeld door Marcel Hoebe. Medewerking verleent het Parochiekoor ‘Soli Deo Gloria’ onder leiding van Ans Blom.
Dispositie
Manuaal C-f3
Bourdon 16
Prestant 8
Holpijp 8
Salicionaal 8
Octaaf 4
Fluit 4
Quint 3
Octaaf 2
Mixtuur II-V
Cornet IV
Fagot 16
Trompet 8
Bovenwerk C-f3
Prestant 8
Roerfluit 8
Viola di Gamba 8
Salicionaal 4
Fluit Travers 4
Roerfluit 4
Speelfluit 2
Clarinet 8 – doorslaand
Pedaal C-c1
Aangehangen
Werktuiglijke registers
Koppeling Manuaal + Bovenwerk
Koppeling Pedaal + Manuaal
Tremulant
Ventiel
Samenstelling Mixtuur II-V
C : 2 – 1 1/3
c0 : 2 2/3 – 2 – 1 1/3
c1 : 4 – 2 2/3 – 2 – 1 1/3
c2 : 5 1/3 – 4 – 2 2/3 – 2
c3 : 8 – 5 1/3 – 4 – 2 2/3 – 2
Samenstelling Cornet IV
c1 : 8 – 4 – 2 2/3 – 1 3/5
Toonhoogte: a1 = 435 Hz
Temperatuur: evenredig zwevend
Winddruk: 79 mm wk
Bron: Jos Laus
