Lijst een schilderij opnieuw in, hang het aan een andere wand en verander de belichting. Zie je nog hetzelfde schilderij? Breng het ‘kerkinstrument’ orgel in verschillende gedaantes samen in een orgelpark – hoor je nog hetzelfde orgel? Arrangeer dan ook nog eens een ontmoeting met een of meerdere saxofoons en het orgel ondergaat een metamorfose en je orgelervaring ondergaat eveneens een metamorfose. In 1979 deed Piet Kee met Confrontation – An Encounter of Three Street Organs and One Church Organ (Philips 64 10 767) al iets dergelijks.
advertentie
Ton sur Ton, titel van een van de opgenomen composities, is tevens de naam van de cd. Toon op toon, tint op tint, klanken en kleuren. De klank van de sax mengt prachtig met de orgelklank. In het Orgelpark bevinden zich ook romantische orgels; een Duits-romantische Sauer en een Verschueren-orgel dat op het concept van Cavaillé-Coll is geënt. Zoals deze instrumenten artistieke en technische doorontwikkelingen zijn van hun barokke voorlopers, is de saxofoon een doorontwikkeling van de klarinet. Beider doorontwikkeling staat in het teken van toename van elasticiteit en sensibiliteit van klank.
De componisten lichten zelf hun werken toe in het boekje. Tònu Kòrvits schildert het mysterieuze Noorderland en gebruikt de volksmuziek in Sketches of Thule. Rothko is een muzikale reflectie op het monumentale werk van de Amerikaanse schilder Mark Rothko (1903 – 1970). Pulsar is een toonschildering van een snel roterende neutronenster. De luisteraar die nieuwe muziek als een (ver)vreemde(nde) klankwereld ervaart, doet er goed aan de begeleidende teksten te lezen en tegelijkertijd de muziek op kinderlijk onbevangen wijze over zich heen te laten komen. Vergeet Concerto Grossi, Vier Jaargetijden, de 5e, Lieder ohne Worte … Hier geldt: kein Worte, keine Lieder … wel muziek.
Indrukwekkend vond ik Performance van Kee. Als ooit met Confrontation buit Kee de mogelijkheden van het orgel, de saxofoon èn de ruimte uit. De saxofonist met zijn saxofoon kan zich verplaatsen in de ruimte (voor de organist is dat een hele opgave). Kee maakt de wisselende fysieke locatie van de saxofonist tot een element van de compositie. We horen ook citaten: flarden van Bachs fuga in b (BWV 544), ooit door Kee voor Chandos zo voornaam en dwingend vastgelegd op het Müllerorgel van de Bavo.
De opname van Bert van Dijk is vermeldenswaard: helder en sfeervol. Het boekje is fraai vormgegeven, in de stijl van de gehele cd-serie van het Orgelpark. De verdeling van de tekst over de pagina’s biedt de lezer een puzzel op de winteravond. Niet vermeld is welk(e) van de orgels werd(en) bespeeld. Met nog geen uur muziek is de cd niet zo gevuld, maar van een exquise gerecht schept men ook niet zo uitbundig op alsof het hutspot is.
Ton sur Ton – Nieuwe muziek voor saxofoons en orgel
Amstel Quartet, Arno Bornkamp, Leo van Doeselaar, Pieter van Dijk
Pulsar (Ian Wilson); Rothko (Andries van Rossem); Sketches of Thule (Tonu Korvits); Ton sur Ton (Andries van Rossem), Performance (Piet Kee)
Label: Orgelpark
Nummer: orgelparkrecords 014-2014
Speelduur: 56’00
Booklet: 20 pagina’s (NE/EN)
Prijs: € 15,00
Bestellen: www.orgelpark.nl
