Twaalftoonsmuziek oftewel dodecafonie voor orgel is behoorlijk schaars. De Variations on a recitative van de grondlegger van de twaalftoonstechniek, Schönberg, is nota bene geen dodecafonische muziek. In de zestiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw schreef Cor Kee met twaalftoonsreeksen een aantal orgelstukken, die verplichte kost waren in de orgelklas van onder andere het Utrechtse Conservatorium.
advertentie
De Deventer componist Piet J. Groenendijk hanteert ook een stijl die zijn oorsprong vindt in de twaalftoonstechniek, maar dan aangepast en met veel aandacht voor het harmonische aspect. Ook bij Alban Berg, naast Schönberg en Webern meester van de Tweede Weense School, overheerst de concentratie op de harmonie. Schönberg en Webern daarentegen werkten de twaalftoonstechniek graag in streng contrapunt uit. Groenendijk treedt echter in Bergs voetsporen. Dat levert een buitengewoon boeiend en weinig gehoord harmonisch palet op. Geen platgetreden paden dus, maar vernieuwende muziek van het beste soort.
De symfonie uit 1989 is een groot zevendelig werk met een speelduur van bijna veertig minuten. Het werd destijds gecomponeerd voor het 150-jarig bestaan van het Deventer Holtgräve-orgel. Zo bezien is het dit instrument op het lijf geschreven. In de delen komen achtereenvolgens de verschillende registergroepen van het instrument aan bod. Opvallend is verder de aanstekelijke en beweeglijke ritmiek van het stuk. Christoph Mehner en Gottfried Sembdner geven er een overtuigende vertolking van, waarin de speelvreugde voortdurend merkbaar is.
De overige werken worden magistraal vertolkt door Jos van der Kooy op het Haarlemse Bavo-orgel. De vier meditaties zijn gebaseerd op teksten uit eerste hoofdstuk van het bijbelboek Prediker. “Ligaduras” werd postuum opgedragen aan Folkert Grondsma. De titel is afkomstig uit de Spaanse klaviermuziek ten tijde van de Barok. Het is een compositievorm waarbij veel vertragingen worden gebruikt. “Passincala” is de oude Engelse benaming van de Passacaglia, die hier gebruikt werd vanwege het niet-klassieke gebruik van de passacaglia als vormprincipe in deze compositie.
De opnamen zijn helder en fraai wat betreft de ruimtelijke suggestiviteit. Het booklet bevat interessante informatie over de muziek en de uitvoering. Bovendien zijn alle gebruikte reeksen afgedrukt.
Deze cd is een sympathiek, geloofwaardig en helaas ook vrij zeldzaam pleidooi voor hedendaagse muziek van hoge kwaliteit. Dat smaakt naar meer. [BERT WISGERHOF].
Piet J. Groenendijk (1948)- Organ Works
Christoph Mehner en Gottfried Sembdner – Holtgräve-orgel Grote of Lebuïnuskerk, Deventer
Jos van der Kooy – Müller-orgel Grote- of Sint Bavokerk, Haarlem
Symphony for organ for two to play (1989); Four Meditations (1995); Ligaduras (2001); Passingala (2004).
Label: DMP-records – DVH 140066
Tijdsduur: 76:06.
Booklet: 24 pagina’s, N, E, D.
Prijs: € 17,00.
