Het Valckx & Van Kouteren-orgel uit de voormalige Pniëlkerk te Scheveningen heeft een nieuwe bestemming gevonden in Canada. Het instrument is gerestaureerd door Orgelmakerij Boogaard en onlangs geplaatst in de Netherlands Reformed Congregation Church te Fort Macleod. Zondag 21 november wordt het voor het eerst gebruikt in de kerkdiensten.
advertentie
Het orgel uit 1938 met zijn karakteristieke front werd in 2019 aangeboden op Marktplaats en aangekocht door Orgelmakerij Boogaard te Rijssen. In maart dat jaar werd het door Orgelmakerij Boogaard gedemonteerd. Al snel werd een koper gevonden in de Canadese kerkgemeente in Macleod (een van de Gereformeerde Gemeenten in Noord-Amerika).
Na restauratie was het orgel in juni 2020 klaar om naar Canada verscheept te worden. De coronapandemie zorgde er echter voor dat de montage en intonatie moest worden uitgesteld tot oktober 2021.
Pniëlkerk
De van oorsprong Gereformeerde Pniëlkerk, gebouwd onder architectuur van B.W. Plooy te Amersfoort, werd in 2009 overbodig na een fusie met de hervormde Julianakerk te Scheveningen. Het ontkwam aan sloop en was van 2011 tot 2018 in gebruik als Indiaas Cultureel Centrum. Daarna stond het gebouw leeg. De eigenaar van de kerk, een vastgoedontwikkelaar, heeft het gebouw in de wijk Duindorp in 2019 versneld laten slopen in verband met te verwachten rellen wegens afgelaste vreugdevuren. Op de plek van de kerk zullen appartementen worden gebouwd.
Valckx & Van Kouteren-orgel
Het orgel van de Pniëlkerk is in 1938 gebouwd door de firma Valckx & Van Kouteren te Rotterdam. Het instrument heeft dan 23 stemmen. De tractuur is pneumatisch met kegelladen. Het front is ontworpen door de architect van de kerk. Op 27 juni 1938 wordt het orgel in gebruik genomen.
Wijzigingen
In de loop van de jaren is de dispositie enkele malen gewijzigd. Zo zijn de Fluit Harmonique 8′ en de Gemshoorn 4′ van Manuaal I al eens vervangen door respectievelijk een Roerfluit 8′ en een Quint 2 2/3′.
In 1967 wordt het orgel gerestaureerd door Scheuerman. Hierbij moet de Gamba 8′ van Manuaal II plaatsmaken voor een Scherp III vanaf c. In 1980 volgt een revisie, opnieuw door Scheuerman. Daarbij is een Nasard 3′ geplaatst op Manuaal II.
De laatste wijzigingen zijn in 1988 door Scheuerman uitgevoerd. Er wordt een elektrische speeltafel op de begane grond geplaatst en een Fluit 4′ op Manuaal I, beiden afkomstig van het orgel van de Immanuëlkerk te Scheveningen. Het ontbrekende groot octaaf van de Scherp III van Manuaal II wordt bijgeplaatst. Manuaal I wordt uitgebreid met een Cornet V discant. Adviseurs bij de restauratie zijn dr. A.J. Gierveld en Jean Telder namens de Gereformeerde Organistenvereniging. Op 18 september 1988 wordt het gerestaureerde orgel weer in gebruik genomen.
Restauratie
Na de demontage in Scheveningen is het orgel door Orgelmakerij Boogaard in Rijssen gestaureerd. Daarbij zijn met name de eiken windladen hersteld en de balgen opnieuw beleerd. Tevens zijn de membranen vervangen door een speciaal voor het Canadese klimaakt gemaakte exemplaren. De dispositie is ongewijzigd gebleven.
De in 1988 aangelegde elektrische aansturing is vervangen en gedigitaliseerd. De speeltafel is vervangen door een geheel nieuw digitaal exemplaar, uitgerust met een setzer-installatie. Aan de speelhulpen zijn verder een suboctaafkoppel voor Manuaal II, een superoctaafkoppel voor Manuaal I en een generaal crescendo toegevoegd.
Het orgel is geplaatst in het nieuwe kerkgebouw van de Netherlands Reformed Congregation, waarvan de bouw in 2017 van start ging. Evenals in Scheveningen heeft het Valckx & Van Kouteren-orgel in Fort Macleod een plaats gekregen op een balustrade boven de kansel.
Dispositie
Manuaal I C-g3
Bourdon 16
Prestant 8
Salicionaal 8
Roerfluit 8 – niet origineel
Octaaf 4
Fluit 4 – 1988 geplaatst door Scheuerman; pijpwerk 1961, Van der Linden
Quint 2 2/3 – niet origineel
Octaaf 2
Mixtuur III-V
Cornet V discant – 1988, Scheuerman
Trompet 8
Manuaal II C-g3 – in zwelkast
Vioolprestant 8
Holpijp 8
Celeste 8
Prestant 4
Open Fluit 4
Nasard 2 2/3 – 1980, Scheuerman
Piccolo 2
Sesquialter II
Scherp III-IV – discant 1980, bas 1988; Scheuerman
Clarinet 8
Pedaal C-f1
Subbas 16
Echobas 16 – transmissie Bourdon 16 HW
Octaafbas 8
Fluitbas 8 – transmissie Roerfluit 8 HW
Bazuin 16
Werktuiglijke registers
Koppel I + II
Koppel P + I
Koppel P + II
Koppel I + I 4′
Koppel II + II 4′ – 2020
Koppel II + II 16′ – 2020
Tremulant I
Tremulant II
Zweltrede Manuaal II
Generaal Crescendo
Setzer-installatie – 2020
