De afgelopen maanden is op verschillende manieren het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog herdacht. Het Franse label Hortus is daar reeds enkele jaren mee bezig, namelijk door het uitgeven van de cd-serie Les Musiciens et la Grande Guerre. Hierop is muziek te beluisteren die op de één of andere manier met de Eerste Wereldoorlog te maken heeft. De cd’s geven een boeiend beeld van deze oorlogstijd.
advertentie
Inmiddels zijn er zes cd’s met kamermuziek verschenen en twee met orgelmuziek. Op de laatstgenoemde zijn uiteraard Regers Trauerode (‘Dem Gedenken in dem Kriege 1914/15 gefallenen’), Howells’ Third Rhapsody (1918, tijdens een Zeppelin-aanval op York) en Adriessens Fête-Dieu (1918; ‘toen de kathedralen van Frankrijk in nood verkeerden’) te beluisteren. Maar ook werken van jonge, in de oorlog gesneuvelde componisten, zoals Georges Kriéger (Parijs), André Devaere (Kortrijk) en Frederick Kelley (Oxford).
Op de negende cd uit deze serie is orgelmuziek van Marcel Dupré te horen, en wel diens Vêpres de la Vierge (Opus 18). Deze muziek heeft zo goed als niets met La Grande Guerre te maken: het is een weergave van Dupré’s orgelspel in de Notre Dame in Parijs. Sinds 1916 was hij daar vervanger van Vierne, die voor oogherstel in Zwitserland verbleef. Een maand na de viering van het einde van de oorlog, tijdens de vespers van Maria Tenhemelopneming, op 15 augustus 1919, hoorde Claude Johnson, directeur van de Rolls-Royce fabriek, Dupré daar zo indrukwekkend improviseren dat hij hem verzocht deze improvisaties op schrift te stellen. De muziek (gemaakt op andere melodieën dan Johnson gehoord had!) werd in 1920 in Londen uitgegeven als Fifteen Pieces founded on Antiphons, en was de aanzet voor Dupré’s concertreizen door Engeland en door de Verenigde Staten.
De stukken die tevens op deze cd zijn gezet, de Cortège et Litanie (1921), de Pastorale en het Carillon (1931), hebben evenmin iets met de oorlog van doen. Soit. Het begin van de cd geeft in elk geval een indruk van wat er tijdens de oorlog in de Notre Dame te horen was.
Dupré’s muziek wordt uitgevoerd door Vincent Genvrin, organist van de St. Nicolas des Champs in Parijs, docent aan het Conservatorium te Dieppe en artistiek leider van het Hortus-label. Op de cd bespeelt hij een instrument dat, in tegenstelling tot de gespeelde werken, alles met de oorlog te maken heeft, namelijk het orgel van de Collegiale Kerk St. Pièrre in Douai (even ten zuiden van Lille). Het front van dit rijzige, achttiende-eeuwse instrument werd in 1917 door Duitse soldaten voor het maken van munitie uit het orgel gehaald; het overige pijpwerk werd er zonder pardon uitgegooid: in het cd-boekje zijn schrijnende foto’s te zien, waarop de kerkvloer bezaaid ligt met stapels orgelmetaal. Na de oorlog is een imponerend instrument in de lege kast gezet, het orgel dat Mutin in 1914 bouwde voor het Conservatorium in Sint Petersburg, maar daar, vanwege de oorlog en de daaropvolgende revolutie, niet kon worden afgeleverd.
Dit orkestrale instrument, met zijn, in vergelijking met een Cavaillé-Coll, prominente vulwerk en omfloerste tongwerken, is een gepast middel voor de muziek van Dupré. En Genvrin laat het behoorlijk klinken. Jammer is alleen dat het pedaal er nogal eens achteraansloft, waardoor de muziek zijn kracht verliest.
Jammer is tevens dat bij de opname geen zangers zijn betrokken. Als de Fifteen Pieces waren uitgevoerd in afwisseling met de Psalmantifonen, de ‘Ave Maris Stella’- en de Magnificatverzen waar ze bij horen (zoals op de cd van Lefebvre en Hill uit 1994) had dit de cd boeiender en sprekender gemaakt.
Inmiddels is de tiende cd uit de serie Les Musiciens et la Grande Guerre verschenen. Hierop staat pianomuziek voor de linkerhand, die werd geschreven voor de in de oorlog van zijn rechterhand beroofde pianist Paul Wittgenstein. Wie weet is op één van de komende twintig (!) cd’s Dupré’s De Profundis (1917) nog eens te beluisteren. ‘Pour les soldats morts pour la Patrie’. Dát is muziek die helemaal bij deze oorlog past.
Les musiciens et la Grande Guerre IX
Vêpres – Marcel Dupré
Vincent Genvrin, orgue de la collégiale St.-Pierre de Douai (France)
Fifteen Pieces founded on Antiphons op. 18, Cortège et Litanie op. 19, Pastorale op. 27/3, Carillon op. 27/4 (Dupré)
Label: Editions Hortus
Nummer: HORTUS 709
Speelduur: 58’35
Booklet: 36 pagina’s (EN/FR)
Prijs: € 23,75
