Het orgel in de Oude Kerk te Barneveld heeft een aanzienlijke vernieuwing van de dispositie van het pedaalwerk ondergaan, waarbij verbreding van de klank het uitgangspunt was. Orgelmakerij Reil heeft het werk in het afgelopen halfjaar gerealiseerd. Op zaterdag 17 februari wordt het vernieuwde Pedaal officieel in gebruik genomen.
advertentie
Oorspronkelijk was het orgel in de Oude Kerk – waarschijnlijk gebouwd door Johannes Paradijs of Johan Warner in 1765/1766) – voorzien van een aangehangen pedaal. Bij de restauratie van 1956 werd het orgel door de firma Leeflang uitgebreid met acht pedaalstemmen, opgesteld in twee nieuwe pedaaltorens.
Bij die restauratie werd ook de in de loop der jaren gewijzigde dispositie min of meer teruggebracht naar de oorspronkelijke toestand van 1766. Verdere restauratiewerkzaamheden naar de oorspronkelijke aanleg (ook in technische zin) vonden plaats in , opnieuw uitgevoerd door de firma Leeflang.
Herstelwerkzaamheden
Van 2009 tot 2012 werden in twee fasen herstelwerkzaamheden uitgevoerd door Orgelmakerij Reil te Heerde, onder begeleiding van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Daarbij werd naast technisch herstel onder meer een nieuwe windvoorziening met drie spaanbalgen gerealiseerd. Dit resulteerde in een ruimer en minder gespannen klankbeeld. Na opnieuw de winddruk te hebben bepaald werd de intonatie geheel nagelopen op onderlinge verhoudingen.
Brede klankbasis
Voor het in 1956 toegevoegde Pedaal werd getracht het klankbeeld zo veel als mogelijk dichter bij dat van het Hoofd- en Rugwerk te brengen. Het bleek echter niet de brede klankbasis te kunnen bieden die voor zowel de kerkruimte als het historische orgelbestand nodig werd geacht. Zo ontstond een plan om het Pedaal te vernieuwen en het mede door een andere dispositie en herintonatie meer aansluiting te laten geven.
Financiële middelen om het plan uit te voeren bleken na de laatste herstelwerkzaamheden niet meer ter beschikking binnen de Hervormde Gemeente Barneveld. Daarom werd in het najaar van 2012 de Stichting Vrienden van het orgel van de Oude Kerk opgericht om fondsenwerving ter hand te nemen. Begin 2017 bleek er voldoende in kas om de firma Reil groen licht te geven voor de uitvoering van de plannen. Na de zomervakantie van 2017 werd begonnen met de demontage van het pedaal.
Nieuwe dispositie
In de werkplaats van de orgelmakers in Heerde werden de pedaalladen omgebouwd voor de nieuwe dispositie. Daarbij vervielen de oorspronkelijke Nachthoorn 2, de Ruispijp IV en de Schalmey 4 ten faveure een nieuwe Bazuin 16 en een Trompet 8′. Een nieuwe Gemshoorn kwam in de plaats van de Roerfluit 8 die op haar beurt werd opgeschoven naar een Roerquint 6.
Waar Leeflang in 1956 een Bazuin van halve bekerlengte had gedisponeerd, werd nu gekozen voor een exemplaar van volle bekerlengte. Met name de plaatsing van dit register kostte de orgelmakers wat hoofdbrekens. Een oplossing werd gevonden in het verdelen van de Bazuin over twee slepen. De grootste zes bekers van het zestienvoets tongwerk werden verkropt.
Ingebruikname
Op zaterdag 17 februari wordt het vernieuwde Pedaal officieel in gebruik genomen. Tijdens deze bijeenkomst (aanvang 19.30 uur) zullen twee organisten van de Oude Kerk, Ton Burgering en Roelof van Middendorp, het orgel bespelen in literatuur en begeleiding van samenzang. Orgelmaker Hans Reil zal een toelichting bij de werkzaamheden geven, vergezeld van een klankdemonstratie. Na afloop is er een informeel samenzijn in het koor van de kerk.
Dispositie
Hoofdwerk C-c3
Prestant 8 I-II
Holpijp 8
Octaaf 4
Blokfluit 4
Gemshoorn 4
Holpijp 4
Quint 3
Octaaf 2
Woudfluit 2
Sexquialter II bas/disc.
Mixtuur IV bas/disc.
Cornet IV disc.
Trompet 8
Vox Humana 8
Rugwerk C-c3
Holpijp 8
Prestant 8 disc.
Prestant 4 I-II
Roerfluit 4
Quint 3
Quint 3 disc.
Octaaf 2 I-II
Quint 1 1/2
Sexquialter II
Tertiaan II
Mixtuur II-IV
Dulciaan 8 bas/disc.
Pedaal C-d1
Subbas 16
Prestant 8
Gemshoorn 8
Roerquint 6
Octaaf 4
Bazuin 16
Trompet 8
Werktuiglijke registers
Koppel Hoofdwerk+Rugwerk bas/disc.
Koppel Pedaal+Hoofdwerk
Koppel Pedaal+Rugwerk
Tremulant Hoofdwerk
Tremulant Rugwerk
© 2018 beeld Gérard van Betlehem
