Hij was vijftien, ik was vijftien. Ik speelde niet zonder blozen een preludium en fuga uit de ‘acht kleintjes’ van Bach en hij vertolkte tijdens zijn debuut als concertorganist in de Grote Kerk te Den Haag de koraalfantasie “Wachet auf ruft uns die Stimme” van Max Reger. Daar zit je dan. Verschil moet er wezen. Zijn toenmalige platenproducent vergeleek hem destijds na afloop van het concert met zijn voornaamgenoot Van Gogh die in de schilderkunst zo z’n naam gemaakt heeft.
advertentie
We hebben het over Vincent de Vries. Na die eerste lp van Vincent liep het storm met zijn orgelcarrière. Overal werd de jonge organist gevraagd. Nederland had zijn eigen Mozart op het orgel en hij verbaasde veel orgelvrienden met programma’s die ervaren collega’s niet waagden te spelen. Ik herinner me een concert van Vincent in de Nieuwe Kerk van Katwijk waar een groot werk van Marcel Dupré werd vertolkt. Bij de kassa vroeg men naar mijn leeftijd. Ik kreeg korting omdat ik net zo oud was als de organist. Waar gebeurd! Tot begin jaren negentig was Vincent actief als organist in Nederland waarna hij in de Verenigde Staten zijn pianostudie voortzette. Vanaf die tijd horen we hem een enkele keer in de zomer in ons land en er verschijnt soms een nieuwe cd.
De jongste cd ligt voor me, opgenomen op het Seifert-orgel van de St. Gudula in Rhede (D). Weer zo’n orgel waarmee onze oosterburen laten zien dat het bouwen van eigentijdse instrumenten mogelijk is en dat we in Nederland op het gebied van orgelbouw een bijkans beangstigend vernauwde visie hebben met onze herhaaldelijke kopieën van klassieke instrumenten, niet zelden voorzien van een oude stemming.
Dat Vincent de Vries zich nu Amerikaan mag noemen blijkt al direct bij het bekijken van het booklet. Op de voorzijde van het armoedig ontworpen booklet staat rechtsonder 52/III/P. Een typisch Amerikaans trekje als het om orgelcd’s gaat. ‘Armoedig’ is inderdaad mijn conclusie na de vormgeving van deze productie bezien te hebben. Menig knutselaar maakt thuis met een cd-coverprogramma op de computer iets fraaiers. In het boekje is niets van een inleiding te bespeuren maar worden plompverloren de programmapunten in drie talen van aanvullende informatie voorzien. Verder wat beroerde foto’s waarbij de fotograaf het exterieur van de kerk laat ontsieren door wat vrolijke vlaggetjes en een nog minder interessant autootje; ook bij de speeltafel werd niet de moeite genomen overtollige rommel weg te stoppen alvorens de foto te nemen. De spontane foto van de bespeler maakt het een beetje goed, maar de schade is dan al geleden.
Toen ik de cd voor het eerst draaide, in de auto, merkte ik direct een groot manco op. De cd mist spanning. Te vaak luisteren we naar wat lauwe muziekstukjes die, heel begrijpelijk, nooit een vooraanstaande plek in de orgelliteratuur verwierven. Helaas drukte ik nogal eens op het ‘forward’-knopje omdat ik wat pittiger muziek wilde horen. Twee stukken springen er uiteindelijk dan wel uit. De grote Introduktion und Passacaglia van Reger en het stuk van Jean Langlais. Het eerstgenoemde werk hoorde ik Vincent de Vries spelen in de Grote Kerk van Breda op een Tweede Pinksterdag. Buiten onweerde het stevig en in combinatie met dit heftige en gevarieerde werk van Reger liet dat een onuitwisbare herinnering bij me achter.
Vincent de Vries speelde altijd graag muziek van Feike Asma en liet in zijn interpretatie ook trekjes van de beroemde organist uit Maassluis horen. In deze Reger moet ik soms ook aan oude opnames van Asma denken. Betreurenswaardig is dat niet. Zo’n Reger kan wat pit gebruiken en dat houdt de luisteraar vast. Zowel in de vertolking van Reger als in het werk van Langlais laat De Vries horen wat in huis te hebben.
De andere composities missen zeggingskracht en doen me denken aan de knusse orgelbespelingen die ik vroeger hier ter plaatste bezocht. Ze zijn grappig en braaf, maar niet interessant of opmerkelijk genoeg om op cd vast te leggen. Dan zou tenslotte het Choral et Fugue uit de vijfde orgelsonate van Guilmant nog een uitsmijter moeten worden. Zoals psalmen in onze protestante kerken zelden in z’n geheel gezongen worden, zo zijn er ook orgelwerken waar dikwijls slechts delen van worden gespeeld. Een complete uitvoering van de achtste orgelsonate van Rheinberger hoor je vrijwel nooit en bij de vijfde Sonate van Guilmant beperkt men zich menigmaal tot het hier gespeelde slotdeel. Het wordt hier gewoontjes en niet bijster spannend neergezet. Misschien wel iets te Hollands. Het thema wordt de tweede keer met cornet bespeeld – het booklet (tekst…?) noemt dit ook nadrukkelijk – maar Guilmant rept daarover niet in zijn registratieaanwijzingen. De cornet van Seifert klinkt, net zoals in Kevelaer, nogal Hollands en dat vermeerdert het luistergenot niet bepaald.
Jammer genoeg moet ik dus tot de conclusie komen dat deze cd het allemaal net niet heeft. De opname is op zich niet verkeerd. Helaas hoor ik bij vrijwel alle zachte werken bijgeluiden. Dat het orgel een beetje windziek is in het tutti wordt door De Vries aardig goed vermeden. Vincent de Vries, die zich inmiddels doctor mag noemen, heeft de afgelopen jaren absoluut aangetoond het nodige op de klavieren te kunnen, maar kan beter en verdient beter. Het is al weer 23 jaar geleden, dat concert in Den Haag. Helaas is er na de 23 jaar niet echt sprake van progressie in het spel van De Vries te bespeuren. Misschien is dat in zijn pianospel beter merkbaar. Wellicht een idee voor deze boy from Skeveningen om de volgende cd eens van instrument te wisselen!
Vincent de Vries bespeelt het Seifert-orgel van de St. Gudula te Rhede, (D)
Schmücke dich, o liebe Seele (Merkel); Introduktion und Passacaglia in f-moll op. 63 nr. 5/6 (Reger); Mache dich, mein Geist bereit (Homilius); Wer nur den lieben Gott lässt walten (Homilius); Fuga in G-dur (Krebs); Zeuch ein zu deinen Toren (Krebs); Abdijvrede op. 16a (Peeters); Canon-Fanfare op. 21/3 (Salomé); Canon uit Dix pièces nr. 8 (Salomé); Allegretto (Collin); Élévation (Collin); Fête (Langlais); Communion (Gigout); Choral et Fugue uit Sonate nr. 5 op. 80 (Guilmant).
Label: STH Records
Bestelnummer: CD STH1407182
Prijs: € 16,90
Muzikale interpretatie: * * *
Programmakeuze: *
Keuze van het instrument: * * * *
Kwaliteit van de opname: * * *
Informatie van het booklet: * *
Grafische vormgeving: *
